Afyon Şirket Avukatı
Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer ortamında insanların elhak nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak bağırsakin vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, maşeri dirimın gerçekleşmesini tedarik etmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kategorik esaslı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanların şekil ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her zaman mümkündür. “İşte tüze, isim davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir dizge, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-huy ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru bağırsakin evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi bağırsakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanlar olarak tamlayan inançlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun eş iyiliğini tedarik etmek maksadıyla konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, kazı ve kanunların hepsidür. Henüz yaygın bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş maşeri evetşamma düzenidir. Ahbaplık Söz Valörı Ahbaplık kelimesi Arabi “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “kazı” kelimesinin çoğşanlı “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na gereğince tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet manaında da kullanılır. Uran Valörı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu bağırsakin hala doyurucu bir teşhism konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Muayyen bir zamanda muayyen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi ortamında baş olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri sayfa meydan kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun mebdelıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymetiharbiye hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde mümasil nitelikteki kamu durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bağırsakin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek bağırsakin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve tıkır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçakçılık cezaları gibi derece derece tüze dallarında derece derece yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut siyasi inançleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan tüze, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir evetşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri dirimı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik ortamında bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Ameliye Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun teamül amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer ortamında yaşayan insanların, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın konstrüksiyonsından kaynaklanan ihtiyaçlarını alınlamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni dirimın baş gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel konstrüksiyonsına ve bundan gelecek mevrut gereksinimlerine normal sürdürmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile merbutdır; kazançlı ihtiyaçlara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile muayyen bir kodifikasyon şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak essah kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca teşhismıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere dü derece derece anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında kişisel bir özelliği deyimler. şahsiyet her zaman haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni uzatmak uğrunda sabah akşam ve bileğustalıkmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe peritonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze meydanında hukuki kıymetiharbiye olarak lafız konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Toplum bağırsakindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bağırsakeren kurallar kamuü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve yönetmek yerinde bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini bağırsakerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzum bulunan düzeni sahiplenmek, gerekse onu bileğustalıktirmeyi meşrulaştırmak bağırsakin her zaman adalete mebdevurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta alınmıza müesses tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze manaında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan tüze düzenlerinin kendisine normal olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve istimara ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif alınlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon abra ortamında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşamma uyacak, hem bile bu maşeri dirimın amerikan barış ortamında sürebilmesi bağırsakin bir düzen görünümünü sağlamaya çallıkışacaktır.